De Dikke van Dale schrijft er dit over:
voor·naam·woord (het; o; meervoud: voornaamwoorden)1(taalkunde) woord dat de plaats inneemt van een zelfstandig naamwoord of een toevallig kenmerk aanduidt: persoonlijke voornaamwoorden ik, jij, hij enz.
Voornaamwoorden gebruiken we stiekem best wel veel in onze taal. Nu is het zo dat vanuit het binaire man-vrouw er eigenlijk maar 2 soorten zijn ontstaan; hij/hem of zij/haar. Nu is er binnen de LGBT+ een hele groep mensen die zich niet (meer) identificeren met het binaire man/vrouw. Voor deze groep mensen is het fijn als zij aangesproken kunnen worden met een neutrale aanspreekvorm. Ook in mijn Even voorstellen heb ik mijn voornaamwoorden gezet. Ik vind het prettiger als niet iedereen mij ziet en aanspreekt als vrouw en met voornaamwoorden zij/haar. Zo heb ik ervoor gekozen om die/hen/zij te gebruiken.
Die/diens en hen/hun zijn neutrale voornaamwoorden. In eerste instantie lijken ze niet echt te “kloppen” vooral omdat hen/hun vaak wordt gebruikt als meervoud. Toch klopt het wel als je het vaker gaat gebruiken. In eerste instantie kan het gebruik van die/diens enigszins afstandelijk overkomen maar ook dat went als je ziet hoe gelukkig de ander ervan wordt.
Ik zal hier een aantal voorbeeldzinnen plaatsen
– Dat is hun jas
– Diens fiets is gisteren gestolen
– Hen vindt het prettiger met de deur open
– Dat kun je aan hun vragen
– Heb je die al gesproken?
Oefen hier gerust eens mee, uiteraard sta ik open voor vragen die mogelijk ontstaan.
Natuurlijk begrijpen wij dat je wel eens de mist in kan gaan, dat doen wij zelf ook. Dan zijn er twee manieren om te reageren, je kunt enorm overdreven je excuses maken en het heel zwaar laten wegen of je zegt sorry, verbeterd jezelf en gaat weer verder waar je gebleven bent. Die laatste manier wordt zeer gewaardeerd. Ook als iemand anders je verbeterd dan pas je dat gelijk toe en ga je weer verder.
Het kan ook goed zijn om met iemand anders te oefenen door juist een tijdje de neutrale voornaamwoorden te gebruiken en elkaar te verbeteren waar nodig. Dan heb je het niet gelijk tegen de persoon in kwestie en kan het makkelijker zijn om te proberen.
Om meer openheid te creëren voor het vermelden van voornaamwoorden is het heel fijn als ook mensen die cisgender zijn hun voornaamwoorden gebruiken wanneer ze zich voorstellen: “Hoi, mijn naam is … en mijn voornaamwoorden zijn … “. Ook komen er steeds meer mogelijkheden om deze in zogenaamde bio’s te vermelden op social media. Dit zorgt voor normalisering ervan en maakt het makkelijker voor de transpersonen om deze ook te vermelden.
Als laatste lijkt het mij goed te vermelden dat voornaamwoorden met de tijd kunnen veranderen. Zo kan het zijn dat iemand vandaag hij/hem nog gebruikte en vanaf morgen liever zij/haar. Probeer hiervoor ruimte te houden en dit zo goed mogelijk toe te passen. Een vrij eenvoudige manier kan zijn door personen met naam en voornaamwoorden op te slaan in je telefoon “Bert hij/hem” dan zit je altijd goed!
Jolijn 